Η συκιά, το δέντρο που συναγωνίζεται σε μακροβιότητα την ελιά, είναι από την αρχαιότητα γνωστή για τον καρπό της, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φρούτο, τροφή και φάρμακο. Στην Αρχαία Ελλάδα το δέντρο της συκιάς θεωρούνταν ιερό όπως και η ελιά. Ο Ντ. Χ. Λόρενς στο ποίηµά του µε τίτλο «Σύκα» περιγράφει τους δύο τρόπους µε τους οποίους μπορεί κανείς να γευτεί ένα σύκο. Ο πρώτος είναι καθωσπρέπει και ευγενικός: κρατάµε το κοτσάνι και σαν ευαίσθητο λουλούδι το ανοίγουµε στα τέσσερα αφαιρώντας τη φλούδα µε ντελικάτες κινήσεις. Ο δεύτερος είναι αγενής και απότοµος: δοκιµάζουµε την τρυφερή σάρκα µε µια γρήγορη δαγκωνιά στο κάτω άνοιγµα. Εσείς τι τύπος γευσιγνώστη είστε;
Ωστόσο, προτού βιαστείτε να απαντήσετε, ας συστηθούµε επισήµως µε την οικογένειά του. Η µητέρα του, η κοινή συκιά (Ficus carica) είναι το δικοτυλήδονο φυτό της οικογένειας Μορεϊδών που ανήκει στο γένος Φίκος. Η συκιά είναι ένα από τα παλαιότερα δέντρα στον πλανήτη. Παρότι τα φύλλα της ικανοποίησαν την πρώτη… ενδυµατολογική ανησυχία του ζεύγους Αδάµ και Εύας, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί χρονολογικά πότε και πού αναπτύχθηκε η καλλιέργεια της εξηµερωµένης συκιάς.
Κατ’ αρχάς οι σπόροι του σύκου είναι µικροσκοπικοί και έτσι οι αρχαιολόγοι αδυνατούν να ξεχωρίσουν εκείνους της αγριοσυκιάς από εκείνους της ήµερης και κατά δεύτερον, αν λάβουµε υπόψη µας το γεγονός ότι τα περισσότερα είδη καλλιεργηµένης συκιάς έχουν ανάγκη από αρσενικές αγριοσυκιές για να γονιµοποιηθούν, µια πρακτική άλλωστε που αναφέρει και ο Πλίνιος («Φυσική Ιστορία»), το πράγµα γίνεται ακόµη πιο δύσκολο. Εν πάση περιπτώσει, οι επιστήµονες πιστεύουν ότι οι άνθρωποι, από την Ευρώπη µέχρι τη Δυτική Ασία, µάζευαν σύκα περίπου από το 8000 π.Χ. Η καλλιέργεια της συκιάς άρχισε αργότερα σε κάποιο ενδιάµεσο σηµείο αυτής της απόστασης, πιθανότατα στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην Ελλάδα η συκιά ήρθε από την Καρία -αρχαία παράλια χώρα στη Μικρά Ασία- και ειδικότερα από την πόλη Καύνο στη Ρόδο, τα σύκα της οποίας, όπως περιγράφει ο Έρµιππος, είναι «σαν όνειρα γλυκά». Η παραγωγή των περιοχών αυτών ξεπερνούσε σε φήµη ακόµη και τη Σµύρνη, από την οποία προέρχονται τα σύκα της Καλιφόρνιας, αλλά και οι περισσότερες ποικιλίες που βρίσκουµε στην Ευρώπη. Αργότερα στη λίστα προστέθηκαν και τα «βασιλικά» σύκα της Αττικής.
Τα σύκα ήταν ένα είδος πολυτέλειας γιατί πρόσθεταν απόλαυση στη διατροφή. Μαζί µε τα σταφύλια, τις ελιές και το µέλι ήταν οι γκουρµέ τροφές της αρχαιότητας και η ένταξή τους στο διαιτολόγιο σηµάδεψε καθοριστικά τα πρώτα βήµατα της ελληνικής γαστρονοµίας. Τα σύκα όπως και τα σταφύλια µπορούν πολύ εύκολα να αποξηρανθούν και έτσι αποτελούσαν για τους ταξιδιώτες µια εύκολα µεταφερόµενη γλυκιά τροφή. Φρέσκα ή ξερά, πάντως, τα σέρβιραν ως συνοδευτικό του κρασιού στα συµπόσια.
Από τους αιώνες της πρώτης χιλιετίας µέχρι τις µέρες µας, το «ειδύλλιο» ανάµεσα στους Έλληνες και τους απογόνους της Ficus carica συνεχίζεται µε πάθος. Πώς, άλλωστε, µπορούµε να εξηγήσουµε το αίσθηµα ευφορίας µπροστά σε ένα καλάθι µε δροσερά φρέσκα «βασιλικά» σύκα από το Μαρκόπουλο ή µυρωδάτα ξερά από την Καλαµάτα ή την Κύµη; Στην περιοχή τoυ Ταξιάρχη στη Β. Εύβοια, όμως, πότε εμφανίστηκαν; Το σίγουρο είναι μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, με τον ερχομό των προσφύγων στον ελλαδικό χώρο.
Η καλλιέργεια της συκιάς στην Εύβοια δεν έγινε τυχαία, οι Μικρασιάτες γνώριζαν τι ταίριαζε βάσει κλίματος και άρχισαν να φυτεύουν τον πολύτιμο καρπό. Ένας από αυτούς τους Μικρασιάτες ήταν κι ο παππούς ο Γιώργος. Καλλιεργούσε, φύτευε και το χαιρόταν, εφάρμοζε τη φυσική καλλιέργεια πενήντα χρόνια πριν, ρίχνοντας βίκο και αρακά στα χωράφια που φύτευε συκιές και ελιές. κοιτούσε τ’ άστρα και ένιωθε πλήρης στη φύση που τόσο αγαπούσε…
Συνεχίζουμε, λοιπόν, ως οικογένεια αυτό το ταξίδι που ξεκίνησε από το Μουρσελί (Μurselli) της Μ. Ασίας, ένα μικρό αμιγώς αγροτικό χωριό κοντά στο Αϊδίνι, στον κάμπο του ποταμού Μαιάνδρου (Buyuk Menderes), στη γειτονική μας χώρα, στον όμορφο Ταξιάρχη της Β. Εύβοιας. Ενας κρυφός πόθος σιγοκαίει στην καρδιά να ζωντανέψει ξανά η γη όπως στην «πατρίδα», με διαφορετικά είδη καλλιέργειας λαχανικών, δέντρων, φρούτων και σύκων με έναν συνδυασμό φυσικής καλλιέργειας δειλά στην αρχή, αλλά με πρόθεση να δυναμώσει αυτή στο μέλλον.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Στην Ιλιάδα αναφέρεται ότι μια άγρια συκιά ήταν κοντά σε μια πύλη της Τροίας. Ο Όμηρος επίσης αναφέρει για τον Οδυσσέα ότι για να πιστέψει ο πατέρας του Λαέρτης ότι αυτός ήταν πράγματι ο γιος του, του θύμισε ότι έλαβε από αυτόν «τεσσαράκοντα συκάς». Αναφορές για τη συκιά έχουμε επίσης στα αποσπάσματα του Αιλιανού, ο οποίος γράφει ότι ένας από τους λόγους που ώθησαν τον Ξέρξη να κατακτήσει την Ελλάδα ήταν τα περίφημα σύκα της χώρας.
Αναφορές για τη συκιά βρίσκουμε στη μυθολογία στον πόλεμο μεταξύ των Τιτάνων και των θεών του Ολύμπου. Όπως λέγεται, ο Δίας εξαπέλυε τους κεραυνούς του εναντίον του Τιτάνα Συκέα, υιού του Ουρανού και της Γης. Η μητέρα Γη, προκειμένου να σώσει το γιο της, τον μεταμόρφωσε σε δέντρο συκιάς. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως η συκιά αλλάζει την κατεύθυνση των κεραυνών.Στην αρχαία Αθήνα τα σύκα προστατεύονταν ως ένα πολύτιμο εθνικό προϊόν και η εξαγωγή τους απαγορευόταν διά νόμου, γιατί ήθελαν να τα απολαμβάνουν μόνο οι κάτοικοί της. Παρουσιάζονταν όμως πολλοί κλέφτες που έκαναν καταγγελία στους δικαστές και για πρώτη φορά ονομάστηκαν συκοφάντες. Η έννοια που δόθηκε στη λέξη «συκοφάντες» ήταν εξαιτίας των πολλών ανακριβών ή ψευδών καταγγελιών για κλοπή και εξαγωγή σύκων.